Met ongeveer 65 personen heeft PCOB-Liesveld donderdag 15 mei 2025 een bijzondere middag mogen beleven in de Vijverhof.

De middag stond in het teken van 80 jaar leven in vrijheid. Door middel van een presentatie van mijnheer Gijsbert Pellegrom herdachten we allen die voor onze vrijheid geleden en gestreden hebben.

Het thema was “In de voetsporen van mijn vader. De eerste en tweede politionele actie in Indonesië”

Onze voorzitter, Nico Jongerius, heette iedereen van harte welkom op deze speciale middag.

Nico las psalm 85. Een psalm, voor de koorleider, van de zonen van Korach. U bent Uw land goedgezind geweest, Heere. Goedertierenheid en trouw ontmoeten elkaar, gerechtigheid en vrede kussen elkaar. Ook geeft de Heere het goede en geeft ons land zijn opbrengst.

Nico ging voor in gebed. In een wereld vol van onrust en ongerechtigheid bidden we U om vrede. Zoveel onrust, zoveel onvrede. Wij bidden U wil omkeer geven. De omkeer waarvan de psalm spreekt die we lazen. Vanmiddag gaan we terug in de tijd. Waar landgenoten in de oorlog waren. Gruwelijkheden zagen waar later nooit meer over gesproken werd. Zegen ons.

Nico sprak nog een enkel woord n.a.v. deze psalm. Verleden, heden en toekomst, daar spreekt deze psalm over. Zegen ons land, dat is het thema dat steeds terugkeert. Dan lezen we over Gods trouw “U bent Uw land goedgezind geweest”. U bracht ommekeer in de gevangenschap van Jacob. U deed het verkeerde weg. U bedekte de zonden. En dan klinkt de oproep “breng ons terug” Een roep die ook tot ons komt. Breng ons terug van ongerechtigheden in een wereld waarin wij wonen. De psalmist kijkt omhoog. En dan klinkt het woord VREDE. Daar draait het om!

Hierna kreeg mijnheer Pellegrom het woord.

Mijnheer was blij verrast door de vele belangstellenden. Zijn vader zou deze maand 100 jaar geworden zijn. In oorlogstijd was hij dus een jongeman van amper 20 jaar.

De presentatie heeft vooral betrekking op de vier hoofdeilanden van Indonesië. Te weten Sumatra, Java, Bali, Lombok.

Na 17 uur vliegen kwam het gezelschap in Indonesië aan. Selemat Datang ( welkom).

Mijnheer Pellegrom senior behoorde bij bataljon 3R.I. ( regiment infanterie) en moet dus naar alle waarschijnlijkheid zelf ook mensen gedood hebben. Maar het was hij of jij. En iedere dag was er de vraag, haal je de avond? Hier werd nooit over gesproken. Deze dingen waren te erg.

Gouverneur generaal van Ned.-Indië was de hoogste bestuurder van de kolonie Ned.-Indië binnen het Koninkrijk Der Nederlanden van 1815-1942. In deze tijd was dat Alidius Tjarda van Starkenborgh Stachouwer.

We hoorden over de slag bij Atjeh. Dit was een rijk gebied. KNIL generaal-majoor R.Th. Overakker, territoriaal commandant Midden-Sumatra,  was van plan een guerrillaoorlog te voeren.  In Atjeh breekt een algemene opstand uit tegen het Nederlandsche gezag en Overakker capituleert.

De Japanse bezetting van Nederlands-Indië was de periode in de tweede wereldoorlog waarin troepen van het Japanse Keizerlijke Leger de kolonie Nederlands-Indië bezet hadden, nadat 9 maart 1942 de capitulatie van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger, de KNIL, was getekend in Kalidjati bij Bandung door generaal Hein ter Poorten.  De bezetting van Nederlands-Indië door Japan luidde tevens het einde in van de Nederlandse koloniale aanwezigheid in de Indonesische archipel.  In 1949 was Indonesië een kolonie van Nederland onder de naam Nederlands-Indonesië.  Tijdens de opkomst van de Indische nationale beweging voorzagen leiders daarvan, Soekarno en Mohammed Hatta, een Pacifische Oorlog waarin de grotere militaire sterkte van Japan een voordeel kon opleveren voor het onafhankelijkheidsstreven. De Japanners verspreidden de propaganda dat zij het licht van Azië zouden zijn. 8 december 1941 verklaarde Nederland de oorlog aan Japan. De geallieerde vloot werd verslagen tijdens de slag in de Java zee en Japanse troepen landden vrijwel ongestoord op de noordkust van Java. 8 maart 1942 gaven de geallieerde troepen zich over en werden krijgsgevangenen naar Jappen kampen gezonden. De Japanse bezetting eindigde met de capitulatie van Japan en riep Soekarno de Indonesische onafhankelijkheid uit.

Dit is een korte impressie van alle strijd die we te horen kregen.

Na de pauze zagen we ook de mooie dingen van Indonesië, de gordel van smaragd. Maar ook de armoe en rommel die er is.

Het Toba meer is een groot kratermeer op Sumatra. Het is ontstaan door een reusachtige uitbarsting van de vulkaan Toba. In het meer ligt een schiereiland, Samosir, dat wordt bewoond door de Toba Batak. Het meer is de parel van Sumatra.

We zagen Belawan, een haven in Medan, Noord-Sumatra. De drukste zeehaven van Indonesië buiten Java.

Pematang Siantar een stad op Sumatra met uitgestrekte plantages. De stad is een handelscentrum voor rijst, thee, tabak, rubber en palmolie.

Minangkabau is een volk dat voornamelijk in West Sumatra woont en bekent staat om hun traditionele  verwantschapssysteem. In dit systeem wordt overgeërfd via de lijn van de moeder. De vrouw is hier de baas.

Het was een prachtige presentatie. Teveel om hier op te noemen.

We zongen nog enkele Valerius liederen en sloten dit af met het Wilhelmus.

Jan bedankte mijnheer Pellegrom en sloot af met een gedicht “Het carillon”

Het carillon
    (oorlogsjaar 1941)


Ik zag de mensen in de straten
hun armoe en hun grauw gezicht, –
toen streek er over de gelaten
een luisteren, een vleug van licht.

Want boven in de klokketoren
na ’t donker-bronzen urenslaan
ving, over heel de stad te horen,
de beiaardier te spelen aan.

Valerius: – een statig zingen
waarin de zware klok bewoog,
doorstrooid van lichter sprankelingen,
‘Wij slaan het oog tot U omhoog.’

En één tussen de naamloos velen,
gedrongen aan de huizenkant
stond ik te luist’ren naar dit spelen
dat zong van mijn geschonden land.

Dit sprakeloze samenkomen
en Hollands licht over de stad –
Nooit heb ik wat ons werd ontnomen
zo bitter, bitter liefgehad.


Ida Gerhardt
In: Het veerhuis, 1945.